In toenemende mate worden artsen en andere hulpverleners in de gezondheidszorg geconfronteerd met patiënten met functionele en of psychosomatische klachten.

Deze somatische klachten hebben vaak geen organische oorzaak.
Naast medicamenteuze en psychotherapeutische interventies hoort psychosomatische kinesitherapie ook tot de mogelijkheden.
De psychosomatische kinesist behandelt klachten en/of problemen in het bewegend functioneren. Hij doet dit d.m.v. het beïnvloeden van de relatie tussen het bewegend functioneren en het psychisch functioneren en de sociale context. Aangrijpingspunt is het lichaam. Anders gezegd: hij oefent invloed uit op de relatie tussen het gezondheidsdomein (direct ziekte gerelateerde klachten) en het levensdomein (niet direct ziekte gerelateerde klachten).

In de afgelopen jaren is de psychosomatische kinesitherapie (in Nederland, in België nog niet zo bekend) gegroeid naar een hoog niveau van deskundige beroepsuitoefening, door de inhoudelijke ontwikkeling van kwaliteitsbeleid en door bevordering van wetenschappelijk onderzoek.
Verwijsindicaties en reikwijdte van het domein van psychosomatische kinesitherapie. De psychosomatische kinesist behandelt geen specifieke psychische aandoeningen op zich. Wel zijn er veel lichamelijke klachten waarbij er een relatie bestaat met het psychisch disfunctioneren. Deze vormen een behandelindicatie voor de psychosomatische kinesist. Het lichamelijk functioneren blijft het uitgangspunt.

​

In het algemeen kan men 4 niveaus van complexiteit onderscheiden, die elk steeds meer diepgaande kennis, vaardigheden en attitude vereisen. Zij bepalen daardoor de reikwijdte van het domein van de psychosomatische kinesitherapie en van de verwijsindicaties en contra-indicaties.

​

1. Ongecompliceerd.
Er is voldoende mate van zelfregulatie ten aanzien van het gezondheids- of levensdomein.

 

2. Licht gecompliceerd.
Er zijn disfunctionele opvattingen over ziekte en/of ziektegedragingen en mogelijk spelen ook emoties rondom de aandoening of de beperkingen een rol. Er is voldoende zelfregulatie, maar deze zelfsturing ten aanzien van het gezondheidsprobleem is door verkeerde (ziekte)opvattingen en gebrekkige informatie niet optimaal.

 

3. Matig gecompliceerd.
De impact van de gezondheidsklacht wordt manifest binnen meerdere levensgebieden. Er zijn duidelijk ongunstige persoonskenmerken aanwezig. Ook kan er sprake zijn van levensproblematiek, die het copingpotentieel betreffende het gezondheidsprobleem vermindert. De zelfregulatie is onvoldoende. De zelfsturing wordt extra bemoeilijkt door de levensproblematiek. Het bevorderen van de zelfregulatie vraagt hier om een aanpak op maat met interventies gericht op zowel meer biomedische componenten, als de meer psychologische of psychosociale componenten.

 

4. Zwaar gecompliceerd.
Er zijn duidelijke disfunctionele ziekte opvattingen, ziektegedragingen en emoties die de klacht bestendigen. Naast ongunstige persoonskenmerken is psychopathologie aan de orde. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van misbruik van middelen en/of van traumatiserende gebeurtenissen in heden of verleden met impact op het huidige functioneren. De gezondheidsklachten hebben een duidelijke functie gekregen in het leven van de persoon. De zelfregulatie is uitermate laag. De behandeling heeft een sterk multidisciplinair karakter.

De psychosomatische kinesist heeft zich gespecialiseerd in het herkennen en beïnvloeden van de complexe relatie tussen bewegend functioneren en psychisch functioneren m.n. als er sprake is van een matig (niveau 3) of zwaar gecompliceerde relatie. (niveau 4)

Hij is competent om (tot bepaalde grenzen) de bovengenoemde herstel belemmerende factoren in directe of indirecte zin te beïnvloeden, of hier minimaal rekening mee te houden, zodat ze het zorgproces niet verstoren (multidisciplinair).

De psychosomatische kinesist heeft geleerd tijdens de presentatie van de lichamelijke klachten van de cliënt, aanwijzingen van psychisch disfunctioneren te herkennen. Hij kan deze inzichtelijk maken richting de cliënt, zodat deze hiermee zijn klachten op een gunstige manier kan leren beïnvloeden of met de veranderingen kan leren omgaan. Een psychosomatische kinesist heeft naast veel psychologische tact ook een specifieke attitude, om een adequate zorgrelatie met deze cliënt met complexe problematiek op te bouwen. Daarnaast beschikt hij over kennis en vaardigheden om verdere somatisering te voorkomen, grenzen van zijn domein te onderkennen en samen te kunnen werken met anderen (vaak huisarts, bedrijfsarts, psycholoog, psychiater of maatschappelijk werker) binnen de zorg.

​

Net zoals de algemene kinesist, zal de psychosomatische kinesist via methodisch handelen en Evidence Based Practice trachten behandel-doelstellingen te formuleren en realiseren. Het specifieke klinische redeneren van de psychosomatische kinesist zal hierbij een belangrijke rol spelen.

​

Gebruikte interventies zijn:
1. Cognitief gedragsmatige interventie
2. Specifieke bewustwordingsmethodieken
3. Ontspannings- en communicatiemethodieken
4. Lichaamsgerichte interventies
5. Stress management

​

Verwijzing of voorschrift vindt plaats door huisartsen, bedrijfsartsen, zorgverleners, psychologen, psychotherapeuten, psychiaters, maatschappelijk werkers, sociaalpedagogisch werkers, revalidatieartsen.
De psychosomatische kinesitherapie kan een belangrijke rol spelen bij de behandeling van aspecifieke klachten. zoals chronische pijn, chronische vermoeidheid, spanningsklachten, paniekstoornissen en werk gerelateerde problematiek.
Psychosomatische kinesitherapie kan zowel curatief, preventief als palliatief worden aangewend.